ارزشیابی آموزشی

ارزشیابی های آموزشی را می توان از جهات مختلف دسته بندی کرد :

1-    دسته بندی ارزشیابی های آموزشی در قالب رویکرد های مختلف

2-    دسته بندی ارزشیابی های آموزشی با توجه به موضوع ارزشیابی

3-    دسته بندی ارزشیابی های آموزشی با توجه به ملاک مورد استفاده

4-    دسته بندی ارزشیابی های آموزشی با توجه به زمان و هدف استفاده از آنها

5-    دسته بندی ارزشیابی های آموزشی با توجه به ارزشیابان

 دسته بندی ارزشیابی های آموزشی در قالب رویکرد های مختلف :

صاحبنظران ارزشیابی رویکردهای ارزشیابی آموزشی را به شش دسته تقسیم می شوند : (ورتن و سندرز، 1987)

1- رویکرد مبتنی بر هدف : در این رویکرد به هدف های کلی و دقیق توجه می شود و در ارزشیابی آموزشی به دنبال این هستند که تعیین کنند که این اهداف تا میزانی تحقق یافته

2- رویکرد مبتنی بر مدیریت : در این رویکرد سعی می شود تا نیاز های اطلاعاتی مدیرانِ تصمیم گیرنده را تشخیص و تحقق بخشند .

3- رویکرد مبتنی بر مصرف کننده : در این رویکرد تاکید عمده بر کسب اطلاعات مربوط به فرآورده های کلی آموزشی است که توسط مصرف کنندگان آموزشی در انتخاب از میان برنامه های درسی مختلف، فراورده های آموزشی، و نظایر انها مورد استفاده قرار می گیرد.

4- رویکرد مبتنی بر نظر متخصصان : تاکید اصلی بر کاربرد مستقیم نظر متخصصان در قضاوت درباره ی کیفیت فعالیت های آموزش و پرورش است.

5- رویکرد مبتنی بر اختلاف نظر متخصصان : اختلاف نظر ارزشیابان مختلف (موافق و مخالف) مورد تاکید قرار می گیرد.

6- رویکرد طبیعت گرایانه و مبتنی بر مشارکت کنندگان : بررسی طبیعت گرایانه و کوشش مشارکت کنندگان در تعیین ارزشها، ملاکها، نیازها، و داده های ارزشیابی مورد تاکید قرار می گیرند.

هاوس (1983)، بیان کرد که این شش رویکرد را می توان در یک طیف 5 درجه ای قرار داد که یک سر آن رویکرد مبتنی بر هدف و مبتنی بر مدیریت (که در واقع ارزشیابی عین گرا-فایده گرا است) و طرف دیگر آن رویکرد طبیعت گرایانه (که ارزشیابی ذهن گرا-شهودگرا-کثرت گرا ) است.  

هر یک از رویکرد های ارزشیابی، منجر به یک یا چند الگوی ارزشیابی شده است . سعی خواهد شد معروفترین الگوی هر رویکرد را ذکر کنیم و ذکر این نکته مهم است که لازم نیست تمام رویکردها را بدانیم . تنها بدانیم که ارزشیابی آموزشی چگونه انجام شود کفایت خواهد کرد و نیاز به الگوگرایی نیست!

الگوهای برخاسته از رویکرد مبتنی بر هدف :

الگوی ارزشیابی تایلر :تعیین اهداف-طبقه بندی اهدف-تبدیل به هدفهای رفتاری یا قابل اندازه گیری-تولید یا تهیه روش های اندازه گیری انها-گرداوری دادها و مقایسه داده ها با عملکرد یا هدفهای رفتاری

الگوی ارزشیابی برخاسته از رویکرد مبتنی بر مدیریت :

پدیداوردندگان این الگوهای ارزشیابی بر " رویکرد سیستمی یا نظامدار" تاکید دارند و در ان درباره ی " درونداد – فرایند ها و برونداد " تصمیم گیری می شود.

الگوی ارزشیابی سیپ CIPP و الگوی ارزشیابی یو سی اِل اِی از این رویکرد است

ارزشیابی آموزشی با توجه به موضوع ارزشیابی

*ارزشیابی از دانشجویان :

منظور عمدتا ارزشیابی از پیشرفت تحصیلی یا ارزشیابی از میزان یادگیری آنان است و مهمترین نوع ارزشیابی است که یقین می نماید دانشجویان تا چه میزانی به هدفهای آموزشی از پیش تعیین شده رسیده اند.

*ارزشیابی از برنامه های درسی و مواد آموزشی :

ارزشیابی آموزشی گاهی به منظور تعیین اثر بخشی برنامه درسی یا موادآموزشی انجام می شود وشامل ارزشیابی از عواملی چون روشهای آموزشی ،کتابهای درسی ،مواد دیداری ،شنیداری و تدارکات فیزیکی و سازمانی است.

 *ارزشیابی از پروژه ها و برنامه ها و برنامه های آموزشی :

علاوه بربرنامه های درسی و مواد آموزشی ،برنامه و پروژه های آموزشی ویژه که به عنوان بخشی از برنامه های معمول آموزشگاهها به حساب نمی آیندنیز مورد ارزشیابی قرار می گیرد.

*ارزشیابی از محل آموزش :

تعیین شود هدفهای پیش بینی شده برای آموزشگاه به چه میزانی تحقق یافته اندو نقاط قوت وضعف کدام اند.

*ارزشیابی از کارکنان آموزش :

ارزشیابی از همه کسانی که به طور مستقیم یا غیر مستقیم مسئول بازده های آموزشی هستند.

ارزشیابی آموزشی با توجه به زمان وهدف

*ارزشیابی آغازین یا سنجش آغازین :

به عنوان نخستین ارزشیابی مطرح بوده و پیش از انجام فعالیتهای آموزشی به اجرا در می آید.این ارزشیابی به منظور پاسخ به سوال 1- آیا یادگیرندگان بر دانشها و مهارتهای پیش نیاز درس تازه از قبل مسلط اند؟2- یاد گیرندگان چه مقدار از هدفها و محتوای درس تازه را قبلا یاد گرفته اند؟انجام می گردد؟

*ارزشیابی تکوینی :

عمدتا به منظور کمک به اصلاح موضوع مورد ارزشیابی ،یعنی برنامه یا روش آموزشی مورد استفاده قرار می گیرد .

*ارزشیابی تشخیص

با هدف تشخیص مشکلات یادگیری دانش آموزان بکار می رود.

*ارزشیابی تراکمی

بوسیله آن می توان یادگیریهای متراکم یا مجموع یادگیریهای دانشجویان را در طول یک دوره آموزشی اندازه گیری کرد.

  ارزشیابی آموزشی با توجه به ارزشیابان

*ارزشیابی بیرونی

ارزشیابی به وسیله اشخاص که خارج از برنامه هستند انجام می شود و به برنامه مورد ارزشیابی وابسته نیست.

*ارزشیابی درونی

داوری درباره کیفیت روشهای آموزشی،برنامه های درسی یا آموزشی در ضمن طراحی و اجرای آن توسط کارکنان خود مجموعه می باشد.

مطالعه آسان و سریع مکاتب فلسفی

جهت مطالعه و دانلود جدول مقایسه‌ای مکاتب فلسفی اینجا کلیک نمایید